چرا کتاب‌ «کشف‌ الغطاء» را جمع‌ کردند؟!

بهائیت‌ (به‌ رهبری‌ حسینعلی‌ بهاء و جانشینش عباس‌ افندی) روابط‌ با روسیه‌ را تا سالهای‌ جنگ‌ جهانی‌ اول‌ ادامه‌ داد ولی‌ پس‌ از آن، به‌ علت‌ فروپاشی‌ امپراتوری‌ تزاری‌ (که‌ بر اثر حملات آلمان‌ از خارج، و شورش ملت‌ روسیه‌ بر ضد استبداد تزار از داخل، صورت‌ گرفت) پیشوای‌ وقت‌ این‌ فرقه (عباس‌ افندی) قبلهِ‌‌اش‌ را از پایتخت‌ تزار به‌ لندن‌ تغییر داد و آثار این‌ چرخش‌ سیاسی‌ نیز به‌ زودی‌ خود را نشان‌ داد.

اعطای‌ لقب‌ و نشان‌ از سوی لندن‌ به‌ عباس‌ افندی، و ثناگویی‌ رسمی‌ وی‌ از جرج پنجم، جلوهِ‌ بارز این‌ چرخش‌ بود (ایام: در این‌ باره‌ به‌ تفصیل‌ در مقالهِ‌ «بهائیت‌ و انگلیس» سخن‌ رفته‌ است) و جلوهِ‌ دیگر آن، اقدام‌ افندی‌ به‌ گردآوری‌ و محو جمیع نسخه‌های‌ «کشف‌ الغطاء عن‌ حیل‌ الاعداء» (چاپ‌ ترکستان‌ روسیه) بود که‌ به‌ دستور خود افندی‌ و به‌ قلم‌ میرزا ابوالفضل‌ گلپایگانی‌ (و چند تن‌ دیگر از مبلغان‌ شهیر بهائی) در ردّ‌ کتاب‌ نقطه‌ الکاف1 و مصحح‌ و مقدمه‌ نویس‌ آن: ادوارد براون‌ انگلیسی، نوشته‌ شده‌ و در آن، تعریضاتی‌ به‌ سیاست‌ انگلیس صورت‌ گرفته‌ بود. ولی‌ چون‌ چاپ‌ کتاب‌ مزبور زماناً‌ «مصادف‌ بود با پیروزی‌ قشون‌ انگلستان‌ در حیفا، و قبول‌ اطاعت‌ و خدمتگزاری‌ جمیع‌ بهائیان‌ نسبت‌ به‌ حکام‌ انگلیسی در منطقهِ‌ زیر نفوذ انگلستان، عباس‌ افندی‌ صلاح‌ ندید که‌ کتاب‌ کشف‌ الغطاء با دارا بودن‌ چنان‌ مایه‌های‌ ضد انگلیسی، و در حالی‌ که‌ زد و بندهایی‌ صورت‌ پذیرفته‌ بود، انتشار یابد. از این‌ روی‌ دستور داد پس‌ از جمع‌ آوری‌ دقیق، جمیع‌ نسخه‌های‌ کشف‌ الغطاء را بسوزانند که... [تنها] تعداد انگشت‌ شماری‌ از آن‌ در کتابخانه‌های‌ انگلستان‌ و فرانسه، و چند نسخه‌ای‌ در ایران، آن‌ هم‌ در کتابخانه‌های‌ خصوصی‌ و محرمانهِ‌ بهائیان، از این‌ فرمان‌ جان‌ سالم‌ بدر بردند» .2 ‌

به‌ نوشتهِ‌ استاد محیط‌ طباطبایی: کشف‌ الغطاء به‌ دستور و نظارت‌ عبدالبهاء و به‌ دستیاری‌ میرزا ابوالفضل‌ گلپایگانی‌ و ادیب‌ طالقانی‌ و نعیم‌ سدهی‌ و سمندر قزوینی‌ و مهدی‌ گلپایگانی‌ (از فعالان‌ و مبلغان‌ بهائیت) در ردّ‌ مقدمهِ‌ فارسی‌ و انگلیسی‌ و تاریخ‌ قدیم‌ تازه چاپ‌ به‌ نام‌ نقطه‌ الکاف، از سال‌ 1330 تا 1334 ق‌ تنظیم‌ و تدوین‌ و در عشق‌آباد روسیه‌ به‌ چاپ‌ رسیده‌ و آمادهِ‌ انتشار شد. اما «سقوط‌ فلسطین‌ به‌ دست‌ انگلیسیها و پیدایش‌ مصالح‌ تازه‌ای‌ که‌ براثر انقلاب‌ روسیه‌ قوّت‌ جانب‌ گرفته‌ بود سبب‌ شد که‌ هزاران‌ نسخهِ‌ آمادهِ‌ انتشار از آن‌ به‌ آتش‌ نابود گردد» .3 ‌تلقی‌ و تحلیل‌ شاهدان‌ عینی‌ مطلع‌ (همچون‌ عبدالحسین‌ آیتی‌ و فضل‌ الله‌ صبحی، مبلغان‌ مستبصر بهائی) نیز از علت‌ جمع‌ آوری‌ نسخ‌ کشف‌ الغطاء، همین است.4

 ‌

‌پی‌نوشت‌ها:

1. نقطه‌ الکاف‌ از مآخذ تاریخی‌ کهن‌ بابیه‌ است‌ که‌ مشخصات‌ کامل‌ کتابشناسی‌ آن‌ از قرار زیر است: نقطه‌ الکاف‌ در تاریخ‌ ظهور باب‌ و وقایع‌ هشت‌ سال‌ اول‌ از تاریخ‌ بابیه، حاجی‌ میرزا جانی‌ کاشانی، به‌ سعی‌ و اهتمام‌ ادوارد براون، لیدن‌ 1328ق‌ / 1910م. مرحوم‌ استاد محیط‌ طباطبایی‌ البته‌ در انتساب‌ نسخهِ‌ یادشده‌ به‌ شخص‌ میرزا جانی‌ کاشانی، تأملات‌ محققانه‌ای‌ داشت‌ و آن‌ را مربوط‌ به‌ فرد دیگری‌ از قدمای‌ بابیه‌ می‌دانست. ر.ک، مقالات‌ ایشان‌ در ماهنامهِ‌ گوهر، نشریهِ‌ بنیاد نیکوکاری‌ نوریانی، تابستان‌ و پاییز 1355ش

 2. بهائیان، محمد باقر نجفی، چاپ‌ اول، ص‌ 390

 3. ر.ک، «از تحقیق‌ و تتبع‌ تا تصدیق‌ و تبلیغ‌ فرق‌ بسیار است» ، محیط‌ طباطبایی، گوهر، سال‌ 4، ش‌ 2، اردیبهشت‌ 1355، ص‌ 113 به‌ بعد

 4. ر.ک، کشف‌ الحیل، آیتی، چ‌ 4: 2/160؛ خاطرات‌ صبحی‌ دربارهِ‌ بابیگری‌ و بهائیگری، صص‌ 127ـ134؛ اسناد و مدارک‌ درباره‌ بهائیگری، صص‌ 92ـ96.‌

منبع : سایت ایران سهراب http://www.iransohrab.ir